การพัฒนาเว็บเพจ หรือเอกสารเว็บนับเป็นศาสตร์หนึ่งที่นักคอมพิวเตอร์ และผู้สนใจทั่วไปสนใจที่จะศึกษา เพื่อสร้างสรรค์ผลงานชิ้นงานในดวงใจ ผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต เผยแพร่สู่สายตามวลชนอย่างกว้างไกล แต่เดิมการพัฒนาเว็บเพจจะอาศัยโปรแกรมประเภท Text Editor โดยผู้พัฒนาจะต้องศึกษาภาษา HTML (HyperText Markup Language) ซึ่งสร้างภาระให้กับผู้สนใจในกลุ่มที่ไม่ได้ศึกษาด้านไอทีมาโดยตรง รวมทั้งปัจจุบันเทคโนโลยีเว็บเพจได้เปลี่ยนรูปแบบ มีการนำภาษาคอมพิวเตอร์ เช่น VBScript, JavaScript, Java ฯลฯ มาผสมผสานเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของเว็บเพจ และฟังก์ชันการทำงานให้ตรงกับความต้องการมากขึ้นกว่าเดิม ดังนั้นเครื่องมือพัฒนาเว็บเพจ จึงเป็นหัวข้อหลักของโปรแกรมเมอร์สาขานี้ ที่จะพัฒนาออกมาเผยแพร่ให้กับผู้สนใจเพื่อเลือกใช้งาน

เครื่องมือพัฒนาเว็บเพจ ที่มีใช้งานในปัจจุบัน สามารถแบ่งได้ดังนี้

• Simple Text Editors
• HTML Enhanced Text Editors
• WYSIWYG HTML Generator & Website Managers
• Save AS HTML Capabilities
• Browser-based HTML Editors
• Web Server/Developer Platforms

การพัฒนาเว็บเพจด้วยการลงรหัส HTML ด้วยโปรแกรม Simple Text Editors

เครื่องมือพัฒนาเว็บลักษณะนี้นับเป็นเครื่องมือพื้นฐานที่สุด โดยจะอาศัยโปรแกรม Text Editor ต่างๆ ที่มักติดตั้งมาพร้อมกับระบบปฏิบัติการ (Operating System; OS) เช่น QEdit, Editor, NotePad, WordPad, vi editor, pico editor, SimpleText เป็นเครื่องมือลงรหัสคำสั่ง HTML หรือภาษาอื่นๆ ตามแต่ลักษณะของเว็บที่ต้องการนำเสนอ โดยผู้พัฒนาจะต้องมีความรู้เกี่ยวกับการใช้งานโปรแกรมเหล่านี้ ความรู้เกี่ยวกับภาษาพัฒนาเว็บต่างๆ รวมทั้งความคิดจินตนาการ ที่ตรงกับแผนการพัฒนาที่กำหนดไว้ก่อนหน้า เนื่องจากผู้พัฒนาจะไม่สามารถเห็นผลลัพธ์ของเว็บได้ทันที

แม้ในปัจจุบันจะมีโปรแกรมช่วยเหลือในการพัฒนาเว็บออกมาอย่างมากมาย แต่นักพัฒนาเว็บระดับมืออาชีพส่วนมากก็ยังเลือกที่จะใช้ Text Editor กลุ่มนี้อยู่ เนื่องจากความคุ้นเคยในการลงรหัส ความสะดวกในการเรียกใช้งาน และแก้ไขเอกสาร ความสามารถในการควบคุมการจัดตำแหน่งเอกสารเพื่อการแก้ไขในภายหน้า และที่สำคัญที่สุดก็คือ ภาษา HTML รวมทั้งภาษาพัฒนาเว็บอื่นๆ ยังมีการพัฒนาคำสั่งอยู่ตลอดเวลา การพัฒนาเว็บด้วยวิธีนี้ จึงสามารถลงรหัสคำสั่งใหม่ๆ ได้ตามต้องการ ในขณะนี้โปรแกรมพัฒนาเว็บอื่นๆ อาจจะยังไม่รู้จักคำสั่งใหม่ๆ เหล่านี้

อย่างไรก็ตามวิธีนี้ ก็ไม่เหมาะสำหรับ ผู้พัฒนาในระดับต้น เพราะต้องศึกษาคำสั่ง HTML และใช้เวลาในการพัฒนาพอสมควร ในแต่ละหน้าเว็บ ตลอดจนไม่เห็นผลลัพธ์ จากการป้อนคำสั่งทันที ต้องเรียกผ่านโปรแกรมเบราเซอร์

การพัฒนาเว็บเพจด้วยการลงรหัส HTML ด้วยโปรแกรม HTML Enhanced Text Editors

จากจุดอ่อนของโปรแกรมพัฒนาเว็บแบบ Simple Text Editor จึงมีการพัฒนาโปรแกรม Text Editor ให้มีความสามารถรองรับภาษา HTML เพื่อให้สามารถพัฒนาเอกสารเว็บได้ง่าย สะดวก และรวดเร็ว โดยโปรแกรมเหล่านี้จะมีการติดตั้งชุดคำสั่งภาษา HTML และปุ่มเครื่องมือภาษา HTML เช่น ปุ่มเครื่องมือตัวอักษรแบบหนา จะแทนคำสั่ง <B>…</B> เป็นต้น โดยเมื่อผู้พัฒนาคลิกที่ปุ่มเครื่องมือใดๆ โปรแกรมจะนำคำสั่ง HTML ที่ตรงกันมาแสดงผลในหน้าเอกสาร ทำให้ผู้พัฒนาไม่ต้องเสียเวลาพิมพ์คำสั่งด้วยตนเอง รวมทั้งไม่ต้องจดจำรูปแบบของคำสั่งแต่ละคำสั่งที่มีหลากหลายอีกด้วย

ปัจจุบันโปรแกรมหลายตัวได้พัฒนาฟังก์ชันอำนวยความสะดวกต่อผู้พัฒนามากขึ้น แทนที่จะมีชุดคำสั่ง HTML และเครื่องมือควบคุมภาษา HTML ยังมีเพิ่มชุดคำสั่งและเครื่องมือภาษาอื่นๆ อีกด้วย เช่น XML, PHP, ASP เป็นต้น รวมทั้งฟังก์ชันตรวจสะกดไวยากรณ์ คำศัพท์ การแสดงความแตกต่างของรหัสคำสั่งและข้อมูลด้วยสี รวมทั้งพจนากรมคำสั่งต่างๆ ที่ใช้ในการพัฒนาเว็บ รวมทั้งการแสดงผลอย่างง่าย (Browse)

โปรแกรมในกลุ่มนี้ได้แก่ EditPlus, UltraEdit รวมทั้ง Freeware และ Shareware อื่นๆ ที่สามารถหาดาวน์โหลดจากอินเทอร์เน็ตได้อย่างมากมาย เช่น โปรแกรม HomeSiteX, Coffee Cup HTML Editor, HTML Assistant, HotDog Professional โดยโปรแกรมเหล่านี้ จะช่วยให้การลงรหัสกระทำได้สะดวก และรวดเร็ว เพราะมีปุ่มคำสั่งควบคุมรหัสคำสั่ง HTML คล้ายๆ กับปุ่มคำสั่งใน Microsoft Office อย่างไรก็ตามโปรแกรมกลุ่มนี้ก็มีจุดด้อย คือ จะไม่รู้จักคำสั่ง HTML ใหม่ๆ จึงไม่มีปุ่มคำสั่งเหล่านี้ ผู้ใช้ยังต้องพิมพ์เองเช่นเดิม

การพัฒนาเว็บเพจด้วยโปรแกรมสร้างงานอัตโนมัติ หรือ HTML Generator & Website Manager

HTML Generator เป็นโปรแกรมรุ่นใหม่ ที่ช่วยให้การพัฒนาเอกสารเว็บ กระทำได้สะดวก และรวดเร็ว เพราะการป้อนข้อมูลในโปรแกรมเหล่านี้ จะกระทำคล้ายกับการป้อนข้อมูลใน Microsoft Word มีปุ่มคำสั่งเช่นเดียวกัน ตลอดจนผู้ใช้สามารถเห็นผลจากการใช้คำสั่งได้ทันที ซึ่งเรียกว่าการทำงานแบบ WYSIWYG (What You See Is What You Get) หลังจากนั้นโปรแกรม จะทำการแปลงเอกสารนั้นเป็นเอกสาร HTML ให้โดยอัตโนมัติ โดยที่ผู้ใช้ไม่ต้องยุ่งยากกับศึกษาชุดคำสั่ง HTML ตลอดจนการลงรหัส HTML อย่างไรก็ตามโปรแกรมกลุ่มนี้ก็มีจุดด้อยที่ว่า ชุดคำสั่ง HTML ในโปรแกรมแต่ละโปรแกรมจะมีจำกัด และบางโปรแกรมยังไม่สนับสนุน การทำงานกับภาษาไทย หรืออาจจะต้องทำการปรับปรุงโปรแกรมก่อน จึงจะใช้งานภาษาไทยได้ ซึ่งสร้างความยุ่งยากให้กับผู้ใช้ได้พอสมควร

ตัวอย่างโปรแกรมในกลุ่มนี้ เช่น MS-Office 97, FrontPage 97/98, Netscape Editor, Netscape Composer, IE Editor, Macromedia Dreamweaver

การพัฒนาเว็บเพจด้วย Browser-Based HTML Editor

โดยปกติโปรแกรมสร้างเอกสารเว็บมักจะทำงานบนเครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล ซึ่งเป็นภาระของผู้พัฒนาเอกสารเว็บ ที่จะต้องจัดหาซอฟต์แวร์หรือเครื่องมือพัฒนาเอกสารเว็บ ปัจจุบันมีหน่วยงานหลายหน่วยงาน ที่พัฒนาโปรแกรมสร้างเอกสารเว็บให้บริการผ่านเว็บไซต์ ซึ่งผู้สร้างสามารถพิมพ์รหัสคำสั่ง HTML จากหน้าเว็บไซต์ แล้วโอนกลับไปยังเครื่องแม่ข่าย (Server) ได้ทันที

การพัฒนาเว็บเพจด้วยคำสั่ง Save as HTML...

ชุดโปรแกรมจัดการงานสำนักงาน เช่น MS Office, PladaoOffice, OfficeTLE ได้เตรียมคำสั่ง Save as HTML ที่ช่วยให้การสร้างเอกสารเว็บ มีความสะดวกรวดเร็ว โดยผู้พัฒนาเพียงแต่นำเอกสารต่างๆ ที่สร้าง มาบันทึกใหม่ด้วยคำสั่ง Save as HTML... โปรแกรมนั้นๆ จะทำการแปลงเอกสารปกติให้เป็นเอกสารเว็บ พร้อมสร้างไฟล์ประกอบ เช่น ไฟล์รูปภาพ ไฟล์เสียง ให้โดยอัตโนมัติ คำสั่งนี้มักนิยมใช้กับการสร้างเอกสารเว็บจากโปรแกรมนำเสนอผลงาน เช่น MS PowerPoint

การพัฒนาเว็บเพจด้วยคำสั่ง Web Server/Developer Platforms

การสร้างเอกสารเว็บลักษณะนี้ จะอาศัยซอฟต์แวร์ที่ทำหน้าที่เป็นทั้ง Web Editor และ Web Server โดยโปรแกรมจะทำการกำหนดให้คอมพิวเตอร์นั้นๆ เป็นเครื่องแม่ข่ายโดยอัตโนมัติ ทำให้สามารถสร้างเอกสารเว็บ แล้วนำเสนอได้ทันที โดยไม่ต้องยุ่งยากหรือเสียเวลากับการโอนข้อมูลไปยังเครื่องแม่ข่ายระบบอื่น ทั้งนี้เครื่องแม่ข่ายที่ติดตั้งระบบนี้ จะมีการควบคุมชุดคำสั่ง HTML ตามรูปแบบของตนเอง ตัวอย่างซอฟต์แวร์ในกลุ่มนี้ได้แก่ Cold Fusion Suite, WebObjects, MS Back Office Server เป็นต้น